
تا حالا شده از خودتان بپرسید اورولوژی چیست؟ یا اورولوژی چگونه انجام می شود؟ شاید فکر کنید فقط مربوط به مشکلات خاص یا سنین بالاست. اما اگر تغییراتی در وضعیت ادرار یا سلامت جنسی خود حس کرده اید، یا حتی فقط نگران پیشگیری هستید، شناخت این حوزه پزشکی برایتان کلیدی است. در ادامه به بررسی دقیق تر اورولوژی، اورولوژیست و اورولوژی مردان و زنان می پردازیم.
فهرست مطالب
اورولوژی چیست؟
اورولوژی (برگرفته از واژه های یونانی οὖρον ouron به معنی «ادرار» و -λογία -logia به معنی «مطالعه» است)، که با نام جراحی ادراری-تناسلی نیز شناخته می شود، شاخه ای از پزشکی است که به بیماری های جراحی و غیرجراحی (پزشکی) دستگاه ادراری و اندام های تناسلی می پردازد.
اندام های تحت پوشش اورولوژی عبارتند از: کلیه ها، غدد فوق کلیوی، حالب ها (میزنای ها)، مثانه، پیشابراه (مجرای ادرار) و اندام های تناسلی مردانه (بیضه ها، اپیدیدیم ها، لوله های منی بر، کیسه های منی، پروستات و آلت تناسلی مردانه).
دستگاه ادراری و تناسلی ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند و اختلال در یکی معمولاً بر دیگری نیز اثر می گذارد. به همین دلیل، بخش عمده ای از بیماری هایی که در اورولوژی درمان می شوند، جزو اختلالات ادراری-تناسلی محسوب می گردند.
اورولوژی شامل مدیریت بیماری های غیرجراحی (مانند عفونت های دستگاه ادراری و هایپرپلازی خوش خیم پروستات) و همچنین بیماری های نیازمند جراحی (مانند سرطان مثانه یا پروستات، سنگ کلیه، ناهنجاری های مادرزادی، آسیب های ناشی از ضربه و بی اختیاری استرسی ادرار) می باشد.
اورولوژیست کیست؟
بعد از شناخت اورولوژِی ممکن است سوالاتی برایتان پیش بیاید، مانند” دکتر اورولوژیست چیست؟ یا دکتر اورولوژیست کیست؟ یا متخصص اورولوژی چیست؟ در جواب باید گفت: پزشکی متخصص در تشخیص و درمان بیماری های دستگاه ادراری است.
- وظایف ارولوژیست چیست؟ وظیفه این دستگاه، پاکسازی بدن از طریق تصفیه و دفع مواد زائد و سموم است.
- فلوشیپ اورولوژی چیست؟ این دوره آموزشی، شامل آموزش پیشرفته جراحی، کلاس های آموزشی بین رشته ای و تحقیقات بالینی/کاربردی است و آموزشی جامع در زمینه سرطان شناسی دستگاه ادراری-تناسلی ارائه می دهد.
- اورولوژی کیست؟ اورولوژیست همچنین به درمان مشکلات مربوط به اندام های تناسلی و غدد فوق کلیوی (واقع در بالای کلیه ها) می پردازد. دستگاه های تناسلی مردان و زنان ارتباط نزدیکی با دستگاه ادراری آن ها دارند.
اجزای دستگاه ادراری عبارتند از:
- مثانه
- کلیه ها
- حالب ها (میزنای ها)
- پیشابراه (مجرای ادرار)
ممکن است اصطلاح «ادراری-تناسلی» (Genitourinary) را شنیده باشید. این اصطلاح به علائم، بیماری ها یا روش های درمانی اشاره دارد که بر هر دو دستگاه (ادراری و تناسلی) تأثیرگذار هستند.

بیماری اورولوژی
اختلالات و بیماری های اورولویک متعددی وجود دارد. در ادامه، به برخی از بیماری هایی که بنیاد انجمن اورولوژی آمریکا (AUAF) به عنوان موارد شایع معرفی کرده است، اشاره می کنیم:
- هایپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH)
- بی اختیاری ادرار
- سرطان پروستات
- سرطان مثانه
- افتادگی مثانه
- هماچوری (وجود خون در ادرار)
- اختلال نعوظ (ED)
- سیستیت بینابینی (که سندرم مثانه دردناک نیز نامیده می شود)
- مثانه بیش فعال
- پروستاتیت (التهاب غده پروستات)
اورولوژی در مردان
اورولوژی مردان چیست؟ با افزایش سن مردان، کیفیت زندگی شان ممکن است تحت تأثیر قرار گرفته و کاهش یابد. بیماری هایی که در جوانی کمتر به آن ها فکر می کردید، ممکن است ناگهان بر زندگی روزمره تان اثر بگذارند. در مردان، تغییرات دستگاه تناسلی می تواند بر دستگاه ادراری و سلامت جنسی فرد تأثیر بگذارد.
اورولوژیست ها در مدیریت این مشکلات تخصص دارند و می توانند با ارائه راهکارهایی برای تغییر سبک زندگی یا تجویز درمان، به بهبود کیفیت زندگی شما کمک کنند.
اگر متوجه تغییراتی شدید، تصور نکنید که این ها صرفاً ناشی از افزایش سن هستند. برای ارزیابی دقیق و شناسایی علت اصلی (که در بسیاری موارد قابل درمان و برگشت پذیر است)، به اورولوژیست مراجعه فرمایید.
بیماری های متعددی وجود دارد که مردان مسن را درگیر می کند و اورولوژیست ها به طور معمول با آن ها مواجه می شوند. این موارد می توانند شامل موارد زیر باشند:
- هایپرپلازی خوش خیم پروستات (پروستات بزرگ شده): با افزایش سن مردان، دفع ادرار ممکن است با دشواری بیشتری همراه باشد. نیاز مکرر یا متناوب به دفع ادرار، نیاز به بیدار شدن برای دفع ادرار در طول شب، یا احساس سوزش می تواند از علائم بزرگی پروستات باشد. معمولاً با دارو و یا تغییرات سبک زندگی می توان این مشکل را کنترل کرد.
- سرطان پروستات: احتمال تشخیص سرطان پروستات در مردان بالای ۷۰ سال، دو برابر افراد جوان تر است و احتمال ابتلا به نوع پیشرفته این سرطان در آنان چهار برابر می باشد.
- تغییرات بیضه: بدن مردان با افزایش سن تغییر می کند، اما وجود هرگونه توده یا برجستگی در بیضه ها تقریباً هیچ گاه طبیعی نیست. این موارد همواره باید توسط اورولوژیست معاینه شوند، به ویژه اگر با درد بیضه همراه باشند.
- اختلال نعوظ (ED): تصور نکنید که اختلال نعوظ وضعیتی دائمی و غیرقابل تغییر است. اگرچه اختلال نعوظ و کاهش میل جنسی پس از ۴۰ سالگی نسبتاً رایج است، اما لزومی ندارد آن را تحمل کنید. اورولوژیست می تواند به شما کمک کند تا به سطح سلامت جنسی مورد نظر خود دست یابید.
دکتر ریچگلز می گوید: «رایج ترین مشکلاتی که اورولوژیست ها با آن روبرو هستند، اختلالات دفع ادرار، سنگ کلیه و مشکلات پروستات است. و این مشکلات با بالا رفتن سن در مردان بسیار شایع می شوند. بسیاری از مردان پس از ۵۰ سالگی، نوعی اختلال در عملکرد ادراری خود را تجربه خواهند کرد.»
همچنین، در صورت وجود سابقه خانوادگی سرطان پروستات، بیضه، کلیه یا سایر سرطان های دستگاه ادراری یا تناسلی، توصیه می شود به اورولوژیست مراجعه نمایید.
بسیاری از افراد می خواهند بدانند در زمان مراجعه به اورولوژیست چه انتظاراتی باید داشت. معمولاً پزشک ابتدا شرح حال کاملی از وضعیت پزشکی شما دریافت کرده و سپس معاینات غربالگری را برای ارزیابی خطر احتمالی انجام می دهد. غربالگری سرطان پروستات و بیضه رایج بوده و هدف آن بررسی وجود هرگونه ناهنجاری در این اندام ها است.
اورولوژی در زنان
اورولوژی زنان چیست؟ زیرشاخه ای تخصصی است که به گروهی از بیماری های خاص زنان، مانند بی اختیاری ادرار، مثانه بیش فعال و افتادگی اندام های لگنی، می پردازد.
متخصص اورولوژی زنان در درمان این بیماری ها تخصص داشته و به آناتومی و عملکرد کف لگن زنان تسلط کامل دارد.
این متخصصان همچنین قادر به درمان بیماری های اورولوژیک مشترک بین زنان و مردان، مانند عفونت های دستگاه ادراری (UTI)، سیستیت (التهاب مثانه)، سنگ کلیه، سرطان کلیه و سرطان مثانه، هستند.
بیماری هایی که به طور معمول در حوزه اورولوژی زنان درمان می شوند عبارتند از:
- بی اختیاری ادرار
- مثانه بیش فعال
- افتادگی لگن (پرولاپس لگن)
- مشکلات کف لگن
- عفونت های دستگاه ادراری
- سیستیت (التهاب مثانه)
- سنگ کلیه
- سرطان کلیه
- سرطان مثانه
آیا بی اختیاری ادرار در بارداری شما را نگران کرده است؟ پیشنهاد میکنیم مقاله بی اختیاری ادرار در بارداری را بخوانید و با روشهای درمانی و پیشگیری از این مشکل آشنا شوید.

آزمایش اورولوژی چیست؟
آزمایش های اورولوژی به چندین شکل صورت می گیرد که به صورت کلی شامل موارد زیر میشود. اورولوژی چگونه انجام میشود؟
- معاینه فیزیکی (معاینه بدنی)
- معاینه مقعدی با انگشت (DRE)
- معاینه فیزیکی (معاینه بدنی)
- آزمایش خون آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA)
- آزمایش خون کراتینین و نیتروژن اوره خون (BUN)
- آزمایش خون تستوسترون
- کشت ادرار
- آنالیز ادرار (آزمایش کامل ادرار)
- آزمایش ادرار 24 ساعته
- تکنیک های تصویربرداری
- آنالیز مایع منی (اسپرموگرام)
در ادامه به بررسی دقیق تر هر یک از موارد بالا می پردازیم.
1- معاینه فیزیکی
معمول ترین ارزیابی اورولوژی با یک معاینه بدنی ساده شروع می شود. این معاینه با پرسش هایی آغاز می شود تا اورولوژیست شما بتواند درک بهتری از سبک زندگی و سوابق پزشکی تان به دست آورد.
توصیه می شود با اطلاعات کامل درباره علائم فعلی، وضعیت سلامت کنونی، سوابق پزشکی و داروهای مصرفی خود، و اگر به کلینیک عمومی مراجعه کردهاید، برای این معاینه آماده باشید. این پرسش ها به اورولوژیست در انجام معاینه بدنی کمک می کند، چرا که داشتن دیدی جامع برای تشخیص صحیح، امری ضروری است.
معاینه بدنی در مطب اورولوژیست انجام شده و شامل معاینه کامل دستگاه ادراری شما (شامل کلیه ها، حالب ها و مثانه) می باشد. در صورتی که مشکل شما به آلت تناسلی یا بیضه ها مرتبط باشد، این اندام ها نیز معاینه خواهند شد.²
2- معاینه مقعدی با انگشت (DRE)
برای آقایان، معاینه بدنی شامل معاینه مقعد با انگشت یا DRE (Digital Rectal Exam) نیز می باشد. این معاینه با هدف ارزیابی غده پروستات و بررسی احتمال بزرگی یا وجود موارد غیرطبیعی انجام می شود. معاینه مقعدی با انگشت از طریق وارد کردن آرام انگشت دستکش پوش و آغشته به ژل روان کننده به داخل مقعد (راست روده) و لمس پروستات صورت می گیرد. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، می توانید به مقالات مرتبط مراجعه نمایید.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره دستگاه ادراری شما و شناسایی مشکلات احتمالی، اورولوژیست ها از انواع مختلف آزمایش خون بهره می برند. با استفاده از روش استاندارد نمونه گیری و بررسی خون، اورولوژیست ها قادر به تشخیص برخی بیماری ها یا انواع سرطان می باشند. سه آزمایش خون رایج در اورولوژی به شرح زیر است:
3- آزمایش خون آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA)
این آزمایش بر شناسایی التهاب پروستات متمرکز است و به تعیین علت زمینه ای مشکل کمک می کند. آزمایش PSA به خودی خود نشان دهنده سرطان نیست، بلکه صرفاً شاخصی برای نشان دادن سطح التهاب می باشد. چنانچه سطح التهاب، احتمال وجود سرطان را مطرح کند، برای تشخیص قطعی به آزمایش های تکمیلی نیاز خواهد بود.
به طور مشخص، این آزمایش مقدار پروتئین ترشح شده از غده پروستات را اندازه گیری می کند؛ این مقدار معمولاً در صورت وجود التهاب، افزایش می یابد.
4- آزمایش خون کراتینین و نیتروژن اوره خون (BUN)
نوع بعدی آزمایش خون، آزمایش کراتینین و نیتروژن اوره خون (BUN) است که از طریق اندازه گیری سطح کراتینین، به منظور ارزیابی عملکرد کلیه ها به کار می رود. سطح بالای کراتینین در خون شما، اغلب نشان می دهد که کلیه ها عملکرد صحیح یا کارآمدی ندارند. اورولوژیست با بررسی نسبت کراتینین به BUN، می تواند به تشخیص مشکل کمک کند.
عملکرد نامناسب کلیه ها می تواند جریان خون را تحت تأثیر قرار دهد. گاهی علت این امر، کم آبی بدن است. در موارد دیگر، مشکل جدی تر بوده و می تواند به تشخیص نارسایی احتقانی قلب کمک نماید.
5- آزمایش خون تستوسترون
هنگام ارزیابی اختلال نعوظ در مردان در کلینیک کلیه و مجاری ادراری، اورولوژیست شما ممکن است آزمایش خون تستوسترون را درخواست کند. این آزمایش سطح تستوسترون شما را مشخص می کند که در برخی موارد، می تواند عامل اختلال نعوظ باشد.
پس از انجام آزمایش خون، اورولوژیست نتایج را با شما مرور کرده و هرگونه مورد غیرطبیعی، بیماری یا علت احتمالی اختلال را شرح خواهد داد. چنانچه درباره آزمایش های خون آتی پرسشی دارید یا مایل به انجام آن ها هستید، توصیه می شود با اورولوژیست خود مشورت کنید. در صورتی که تحت نظر اورولوژیست نیستید، می توانید از پزشک عمومی خود راهنمایی بگیرید.
6- آنالیز ادرار (آزمایش کامل ادرار)
متداول ترین نوع آزمایش ادرار، آنالیز ادرار (Urinalysis) می باشد. در واقع، در اکثر معاینات دوره ای سالانه، حتی در غیاب هرگونه نگرانی خاصی، این آزمایش انجام می گیرد. این آزمایش برای بررسی وجود باکتری، سلول های خونی و مواد غیرطبیعی در ادرار به کار می رود.
آنالیز ادرار برای تشخیص عفونت دستگاه ادراری، کمک به تشخیص دیابت و همچنین شناسایی نشانه های اولیه برخی بیماری ها کاربرد دارد.
هر یک از این وضعیت ها، یافته های مشخصی در نتیجه آزمایش خواهند داشت، مانند افزایش تعداد گلبول های سفید، سطح بالای پروتئین یا گلوکز، و وجود لکواستراز. پزشک شما با بررسی نتایج آنالیز ادرار، می تواند مشکلات احتمالی را بهتر تشخیص دهد.
پیشنهاد میکنیم برای درمان بیماریهای داخلی خود، به کلینیک داخلی مراجعه کنید و از خدمات تخصصی بهرهمند شوید.
7- کشت ادرار
به طور مشابه، کشت ادرار برای شناسایی باکتری های خاص در نمونه ادرار انجام می شود. این آزمایش تخصصی تر است و باید در آزمایشگاه صورت گیرد. پس از جداسازی باکتری، می توان حساسیت باکتری جداشده را نسبت به آنتی بیوتیک های مختلف سنجید تا مؤثرترین درمان انتخاب شود.
8- آزمایش ادرار ۲۴ ساعته
اگر انجام آزمایش ادرار ۲۴ ساعته برای شما تجویز شود، لازم است تمام حجم ادرار خود را طی یک دوره ۲۴ ساعته جمع آوری کنید. این کار به اورولوژیست ها امکان می دهد تا سطح برخی مواد خاص در ادرار شما را اندازه گیری کنند که می تواند نشان دهنده سلامت کلیه ها باشد. نتایج غیرطبیعی در این آزمایش، اورولوژیست را در تشخیص بیماری های احتمالی راهنمایی می کند.
9- تکنیک های تصویربرداری
سایر آزمایش های رایج اورولوژی شامل استفاده از روش های تصویربرداری برای مشاهده مشکلاتی است که با معاینه عادی قابل رویت نیستند. متداول ترین ابزار تصویربرداری، سونوگرافی (اولتراسوند) می باشد. در طول سونوگرافی، امواج صوتی با فرکانس بالا تصاویری از ساختارهای داخلی بدن، اندام ها و موارد غیرطبیعی ایجاد می کنند. سونوگرافی می تواند به تشخیص مشکلات مربوط به کلیه ها، مثانه، بیضه ها و غده پروستات کمک کند.
به همین ترتیب، اورولوژیست ها از تصویربرداری با اشعه ایکس نیز برای کسب دید بهتر و تشخیص دقیق تر بهره می گیرند. چند نوع تصویربرداری با اشعه ایکس که معمولاً برای ارزیابی دستگاه ادراری به کار می روند، عبارتند از:
- رادیوگرافی ساده شکم و لگن (KUB): به ارزیابی علل درد شکم کمک کرده و ساختار کلی اندام های ادراری را نشان می دهد.
- پیلوگرام داخل وریدی (IVP): با تزریق ماده حاجب (رنگ مخصوص) به شناسایی مشکلات دستگاه ادراری کمک می کند.
- سیستواورتروگرام حین ادرار کردن (VCUG): همزمان با پر و خالی شدن مثانه انجام می شود تا عملکرد آن حین فعالیت بررسی گردد.
بسته به نتایج حاصل از سونوگرافی و/یا اشعه ایکس، ممکن است نیاز به انجام سایر روش های تصویربرداری باشد. برای مشاهده دقیق تر داخل بدن، پزشکان و اورولوژیست ها از توموگرافی کامپیوتری (CT اسکن) استفاده می کنند.
سیستوسکوپی روشی نسبتاً تهاجمی تر محسوب می شود. این روش نیازمند بی حسی موضعی است و طی آن، یک لوله دوربین دار نازک (سیستوسکوپ) از طریق مجرای ادرار (پیشابراه) به داخل مثانه فرستاده می شود. این کار به اورولوژیست ها امکان می دهد تا داخل مثانه را به طور مستقیم مشاهده کرده و هرگونه مورد غیرطبیعی را شناسایی نمایند.
پیشنهاد میکنیم مقاله بهترین کلینیک غدد در تهران را بخوانید.
10- آنالیز مایع منی (اسپرموگرام)
اگرچه این تنها آزمایش دیگری نیست که اورولوژیست ها انجام می دهند، اما آخرین مورد از آزمایش های رایج است که به آن می پردازیم. آنالیز مایع منی برای آقایانی انجام می شود که با مشکلات باروری مواجه هستند.
در طول اسپرموگرام، نمونه ای از مایع منی در آزمایشگاه بررسی می شود تا وضعیت اسپرم ها ارزیابی گردد. تحرک، کیفیت و تعداد اسپرم ها مورد ارزیابی قرار می گیرد. اسپرموگرام همچنین پس از عمل وازکتومی (بستن لوله های منی بر) نیز انجام می شود تا از موفقیت عمل اطمینان حاصل گردد.

معرفی اورولوژی در بیمارستان پارسا
بیمارستان پارسا با بهره گرفتن از جدیدترین تکنولوژی ها و پیشرفته ترین تجهیزات، خدمات مربوط به اورولوژی را به شما مراجعه کنندگان عزیز ارایه می دهد. علاوه بر آندوسکوپی، امور مربوط به کولونوسکوپی کامل تحت بیهوشی و بی حسی نیز در این بیمارستان برای بیماران قابل انجام است.
- بهره مندی از جدیدترین روش های اندوسکوپی
- امکان انجام دادن اندوسکوپی و کولونوسکوپی تحت بیهوشی و بی حسی
- بهره بردن از تخصص بهترین پزشکان در این زمینه
- پرداخت هزینه مناسب
- امکان استفاده از بیمه درمانی
- امکان دریافت نوبت به صورت
- اینترنتی و غیر حضوری
واکسن گارداسیل چیست و چگونه میتواند از ابتلا به ویروس پاپیلومای انسانی جلوگیری کند؟ پیشنهاد میکنیم مقاله واکسن گارداسیل چیست را بخوانید.
کلام آخر
همانطور که مطالعه کردید، توجه به سلامت دستگاه ادراری و تناسلی نقش حیاتی در کیفیت زندگی شما دارد. بخش اورولوژی بیمارستان پارسا با بهره مندی از متخصصان برجسته و تجهیزات به روز، آماده ارائه خدمات کامل تشخیصی و درمانی به شما عزیزان است. خدمات تخصصی مانند آندوسکوپی و کولونوسکوپی نیز برای بررسی های جامع و تکمیلی در این مرکز در دسترس است.
سلامتی خود را به تعویق نیندازید! برای ارزیابی دقیق وضعیت تان و دریافت مشاوره تخصصی اورولوژی، همین امروز با بیمارستان پارسا تماس گرفته و یا به صورت آنلاین، وقت مشاوره خود را رزرو نمایید.