منشور حقوق بیماران
حق برخورداری از مراقبت و درمان مناسب و با کیفیت بالا
- دسترسی به خدمات متناسب با نیازها: هر بیمار حق دارد خدمات مراقبتی، بهداشتی و درمانی متناسب با نیازهای خود دریافت کند. این خدمات، شامل پیشگیری، بهداشت و درمان، باید برای همه بهصورت عادلانه، بدون تبعیض و بهطور قابل دسترس ارائه شود.
- رسیدگی فوری به فوریتهای پزشکی: بیمار حق دارد در شرایط اضطراری پزشکی، بهسرعت مورد رسیدگی قرار گیرد.
- دسترسی همگانی به مراقبتهای استاندارد: تمامی افراد، صرفنظر از جایگاه اجتماعی، حق دارند از مراقبتهای بهداشتی و درمانی با استانداردهای حرفهای و قابل دسترس بهرهمند شوند.
- مراقبت محترمانه و بدون تبعیض: بیمار حق دارد از خدماتی دقیق، محترمانه، انسانی و عادلانه برخوردار شود که فارغ از نژاد، رنگ پوست، جنسیت، ملیت، شغل، مذهب یا منبع پرداخت هزینه ارائه گردد.
- حق رد درمان: بیمار حق دارد در چارچوب قانون، درمان را رد کند و از پیامدهای تصمیم خود مطلع شود.
- امتناع از معاینه غیرضروری: بیمار حق دارد معاینه یا نظارت توسط افرادی که مستقیماً در مراقبت او دخیل نیستند را نپذیرد.
- مراقبت هماهنگ و مستمر: بیمار حق دارد از خدمات بهداشتی و درمانی هماهنگ و پیوسته بهرهمند شود.
- تداوم مراقبت و شفافیت: بیمار حق دارد انتظار تداوم مراقبت در سطح قابل قبول را داشته باشد و از قبل بداند به کدام پزشک، در چه زمان و مکان و چگونه میتواند دسترسی پیدا کند.
- همکاری ارائهدهندگان خدمات: بیمار حق دارد از همکاری تمامی ارائهدهندگان خدمات بهداشتی و درمانی و مؤسسات مرتبط برای تداوم مراقبتهای خود برخوردار شود.
- احترام به حریم خصوصی: هر بیمار بستریشده حق دارد با رعایت احترام به شخصیت و حریم خصوصی خود، مورد بستری، معاینه، آموزش و درمان قرار گیرد. مداخلات درمانی باید تنها در حضور افراد مستقیماً مرتبط با مراقبت او انجام شود.
حق برخورداری از اطلاعات
- دریافت اطلاعات کامل و قابل فهم: بیمار حق دارد از پزشک معالج خود اطلاعات بهروز و جامعی درباره بیماری، روشهای درمان و پیشآگهی به زبانی ساده و قابل فهم دریافت کند. در صورتی که ارائه این اطلاعات به بیمار از نظر پزشکی مناسب نباشد، اطلاعات باید به فرد منتخب بیمار ارائه شود. بیمار همچنین حق دارد نام پزشک هماهنگکننده مراقبت خود را بداند.
- اطلاعات پیش از رضایت آگاهانه: بیمار حق دارد پیش از شروع درمان، اطلاعات لازم برای امضای رضایتنامه را دریافت کند. این اطلاعات، بهجز در موارد فوریتهای پزشکی، شامل روشهای تشخیصی و درمانی، عوارض احتمالی و مدت زمان ناتوانی است، هرچند به این موارد محدود نمیشود.
- آگاهی از گزینههای درمانی جایگزین: در صورت وجود روشهای درمانی دیگر یا درخواست بیمار برای اطلاعات بیشتر، این اطلاعات باید به زبانی ساده و قابل فهم ارائه شود.
- شناسایی مسئولین درمان: بیمار حق دارد نام و هویت افرادی که مسئول تشخیص یا درمان او هستند را بداند.
- اطلاع از ارتباطات بیمارستان: بیمار حق دارد از ارتباطات بیمارستان با مراکز آموزشی یا سازمانهای بهداشتی مرتبط با درمان خود آگاه شود و نام آنها را بداند.
- ارزیابی و ارجاع بیمار: بیمار حق دارد انتظار داشته باشد بیمارستان درخواستهای او برای دریافت خدمات را در حد توان برآورده کند. بیمارستان موظف است وضعیت بیمار را ارزیابی کرده و مراقبت لازم را ارائه دهد یا در صورت نیاز، با توجه به فوریت، او را به مراکز دیگر ارجاع دهد. در صورت انتقال، پزشک معالج باید دلایل انتقال و گزینههای جایگزین را، در صورت مجاز بودن از نظر پزشکی، برای بیمار توضیح دهد.
- آگاهی از قوانین بیمارستان: بیمار حق دارد از قوانین و مقررات بیمارستان که بر او تأثیر میگذارد، مطلع شود.
- مشارکت در تصمیمگیری: بیمار حق دارد بهصورت قانونی و آگاهانه در تمام تصمیمگیریهای مرتبط با مراقبت بهداشتی و درمانی خود مشارکت کند.
- آموزش خودمراقبتی: کارکنان بیمارستان باید نحوه مراقبت از خود را به بیمار آموزش دهند تا او از نیازهای اساسی خود آگاه شده و به سطح مطلوبی از سلامت دست یابد.
- آگاهی از حقوق بیمار: بیمار حق دارد در تمام مراحل مراقبت از کلیه حقوق خود مطلع شود.
- شناسایی ارائهدهندگان خدمات: بیمار حق دارد هویت و تخصص تمامی افرادی که خدمات پزشکی و بهداشتی ارائه میدهند را بداند.
- آگاهی از برنامههای آزمایشی و درمانی سایر مراکز: بیمار حق دارد از برنامههای درمانی آزمایشی مرکز درمانی مرتبط با درمان خود و همچنین روشهای درمانی ارائهشده در سایر مراکز آگاه شود.
- توضیح دلایل انتقال: پیش از انتقال به مرکز درمانی دیگر، دلایل انتقال باید برای بیمار توضیح داده شود. در صورت عدم موافقت بیمار، او حق دارد با متخصصین مشورت کند.
- اطلاع از زمان ترخیص: بیمار حق دارد حداقل یک روز پیش از ترخیص از زمان آن مطلع شود و در مورد مناسب بودن زمان ترخیص با متخصصین مشورت کند.
- دسترسی به پرونده پزشکی: بیمار حق دارد هنگام ترخیص، کپی مدارک پرونده پزشکی خود را دریافت کند و بهراحتی به این مدارک دسترسی داشته باشد.
- بررسی صورتحساب: بیمار حق دارد صورتحساب کامل خدمات دریافتشده را، صرفنظر از منبع پرداخت، بررسی کرده و توضیحات لازم را دریافت کند.
- اطلاع از کمکهای مالی: بیمار حق دارد توضیحات کاملی درباره نحوه دریافت کمکهای مالی از منابع عمومی و خصوصی برای تأمین هزینههای بیمارستان دریافت کند.
- دریافت اطلاعات درمانی به زبان قابل فهم: بیمار حق دارد اطلاعات دقیق و کاملی درباره برنامه درمانی خود به زبانی قابل فهم و به روش مورد نیاز دریافت کند. در صورت لزوم، خدمات ترجمه باید بهصورت رایگان ارائه شود.
- بررسی پرونده پزشکی: بیمار حق دارد با درخواست خود، پرونده پزشکیاش را مطالعه و بررسی کند.
- دسترسی به مترجم: بیمارانی که به زبان محلی مسلط نیستند، حق دارند به مترجم دسترسی داشته باشند.
- مشاوره با متخصصین: بیمار حق دارد با هزینه خود، با متخصصین درباره وضعیت پزشکیاش مشورت کند.
- آگاهی از هزینهها: بیمار حق دارد اطلاعات کافی درباره هزینههای خدمات بهداشتی و درمانی مانند دارو، خدمات پزشکی و جراحی دریافت کند.
- انتخاب نماینده برای دریافت اطلاعات: بیمار حق دارد افرادی را انتخاب کند که به نمایندگی از او از جزئیات بیماریاش مطلع شوند.
حق محرمانه بودن اطلاعات و رازداری
- رعایت حریم شخصی: بیمار حق دارد حریم شخصی او، چه از نظر فردی و چه اطلاعاتی، در برابر کارکنان بیمارستان، پزشکان غیرمعالج، رزیدنتها، اینترنها، دانشجویان پزشکی، متخصصین، پرستاران و سایر بیماران محترم شمرده شود.
- محرمانگی در فرآیند مراقبت: در طول اجرای برنامههای مراقبتی، حریم شخصی بیمار باید حفظ شود. بحث و گفتوگو درباره مشاوره، معاینه و درمان بیمار باید بهصورت محرمانه و با نهایت احتیاط انجام گیرد.
- محرمانگی ارتباطات و پروندهها: بیمار حق دارد انتظار داشته باشد که تمامی ارتباطات و پروندههای مرتبط با مراقبت او محرمانه باقی بماند.
- حفظ محرمانگی اطلاعات پزشکی: تمامی اطلاعات موجود در پرونده پزشکی بیمار، جز در موارد قانونی یا درخواست شرکتهای بیمه، باید محرمانه بماند. همچنین اطلاعات مربوط به تعاملات کتبی یا شفاهی بیمار با ارائهدهندگان خدمات بهداشتی و درمانی باید محرمانه تلقی شود.
- محرمانگی منبع پرداخت: بیمار حق دارد منبع پرداخت هزینههای مراقبت و درمان او محرمانه باقی بماند.
- حفاظت از اطلاعات الکترونیکی: هنگام پردازش اطلاعات پزشکی و تبدیل آنها به فرمتهای الکترونیکی، حق محرمانگی و حفاظت از مدارک پزشکی بیمار باید رعایت شود.
حق استقلال رأی
- تصمیمگیری آزادانه: هر بیمار حق دارد درباره مسائل مرتبط با خود بهطور آزادانه تصمیمگیری کند. پزشک موظف است بیمار را از پیامدهای تصمیمش آگاه کند.
- پذیرش یا رد درمان: هر بیمار عاقل، بالغ و آگاه حق دارد هرگونه فرآیند تشخیصی یا درمانی را قبول یا رد کند. بیمار همچنین حق دارد اطلاعات لازم برای تصمیمگیری درباره روش درمان خود را دریافت کند.
- رضایتنامه در شرایط خاص: در صورتی که بیمار هوشیاری خود را از دست داده یا قادر به بیان خواستههای خود نباشد، در صورت امکان، رضایتنامه درمانی باید از بیمار یا نماینده قانونی او اخذ شود.
- ترک مرکز درمانی: بیمار، صرفنظر از وضعیت جسمانی یا مالی خود، حق دارد مرکز درمانی را ترک کند. پیش از خروج، بیمار باید سندی را امضا کند که در آن ذکر شده باشد او برخلاف توصیه پزشکان از مرکز درمانی خارج شده است.
حق داشتن آرامش
- تسکین درد و رنج: بیمار حق دارد بر اساس دانش پزشکی موجود، از اقداماتی برای کاهش درد و آلام خود بهرهمند شود.
- مراقبت انسانی در مراحل نهایی: هر بیمار مستحق دریافت مراقبتهای انسانی در مراحل پایانی زندگی است.
- امتناع از آزمایشهای دردناک: بیمار حق دارد از انجام آزمایشهای دردناک و طولانیمدت خودداری کند.
- دریافت حمایت معنوی: هر بیمار حق دارد برای کسب آرامش روحی، از روحانی مورد نظر خود کمک و مساعدت دریافت کند.
حق ابراز اعتراض و شکایت
- اعتراض به نقض حقوق: هر بیمار حق دارد در صورت نقض حقوق قانونی خود، اعتراض کرده و شکایت خود را مطرح نماید.
- شکایت از خدمات درمانی: بیمار حق دارد نسبت به خدمات بهداشتی و درمانی ارائهشده اعتراض کند. این شکایات باید بررسی شده و پاسخ منطقی و مناسب به بیمار ارائه گردد.
حق رعایت محیط خصوصی بیمار
- اهمیت حفظ حریم خصوصی: حفظ حریم خصوصی افراد بهعنوان یک نیاز اساسی و مفهومی مهم در انسان شناخته میشود. این حریم شامل ابعاد فیزیکی، روانی، اجتماعی و اطلاعاتی است. حفاظت از اطلاعات بیمار، که یکی از جنبههای کلیدی مراقبت در بیمارستانها و مراکز بهداشتی درمانی است، به معنای حفظ محرمانگی اطلاعات و جلوگیری از ارائه اطلاعات نادرست است. شایعترین مشکلات مرتبط با حفظ حریم خصوصی بیماران شامل سر و صدا، عوامل مخل، محدودیت فضا، موانع و محدودیتهای موجود در بیمارستانهاست.
- رعایت حریم در فرآیندهای پزشکی: بیمار حق دارد حریم شخصی او در هنگام مصاحبه، معاینه و درمان محترم شمرده شود.
- حفظ حریم در ملاقاتها: بیمار حق دارد حریم شخصی او در زمان ملاقات با دیگران رعایت گردد.
- دسترسی به ارتباطات خصوصی: بیمار حق دارد در طول دوره بستری، از طریق تماس تلفنی یا ملاقات خصوصی با آشنایان خود ارتباط برقرار کند.
- احترام به آرامش و محرمانگی: حق بیمار برای حفظ آرامش و محرمانگی در تمامی اقدامات درمانی و آموزشی باید مورد احترام قرار گیرد.